Είδος: Στιχηράριον
Ύλη: Βομβύκινος
Διαστάσεις: 21.6x14.5 εκ.
Χρονολογία: 1341
Φύλλα: Ι + 401 + ΙΙ
Το Στιχηράριο αυτό, με χρονολογία 1341, προέρχεται από τη Μονή του Σωτήρος Χριστού των Μεγάλων Πυλών και είναι γραμμένο από τό χέρι τοῦ Κίτρους Ιακώβου. Ο κολοφώνας εμφανίζεται στο φύλλο 390v και αναφέρει το όνομα του Αθανασίου, πιθανώς μοναχού, ο οποίος γράφει τη μουσική σημειογραφία. Σημειώνεται ότι είναι αντίγραφο του "παλαιού Κουκουζέλη". Αυτή η επιγραφή οδήγησε τον Γρηγόρη Στάθη και άλλους μελετητές στο συμπέρασμα ότι το χφ γράφτηκε όταν ο Κουκουζέλης δεν ήταν πλέον εν ζωή.
Η κατάσταση του χφ και της σκούρης δερμάτινης βιβλιοδεσίας του είναι καλή. Οι τυπικές διατάξεις και οι μαρτυρίες των ήχων είναι με ξεθωριασμένο κόκκινο μελάνι, ενώ τα νεύματα και το κείμενο είναι με ξεθωριασμένο μαύρο μελάνι. Οι σελίδες έχουν περίπου 12 έως 14 γραμμές κειμένου και μουσικής. Η μουσική σημειογραφία, μεσοβυζαντινή, είναι παρόμοια με εκείνη του Στιχηραρίου του Μιλάνου, Biblioteca Ambrosiana A 139 sup., το οποίο επίσης χρονολογείται το 1341. Η μουσική σημειογραφία στο εν λόγω χφ γράφτηκε επίσης από τον Αθανάσιο, αλλά το κείμενο το παρείχε άλλος γραφέας. Παρόλο που αυτό το Στιχηράριο αντιπροσωπεύει τους παλαιότερους μελουργούς, δεν είναι τόσο πλούσιο σε ονόματα συνθετών όσο το Στιχηράριο EBE 883, το οποίο προηγείται στον κατάλογο. Επιπλέον, τα Στιχηράρια του λειτουργικού ημερολογίου δεν παρατίθενται με χρονολογική σειρά: Ο Μάιος ακολουθεί τον Αύγουστο. Τα πολλά ορθογραφικά λάθη που εμφανίζονται παντού δείχνουν ότι ο γραφέας, ο Κίτρους Ιάκωβος, δεν ήταν πολύ μορφωμένος.
Το Τριώδιο και το Πεντηκοστάριο περιλαμβάνονται μετά το τμήμα του Μηνολογίου του χφ. Ασυνήθιστη για το Στιχηράριο είναι η συμπερίληψη της μεθόδου του Κυρ Ιωάννη Κουκουζέλη, στο φύλλο 401r, η οποία είναι πιο χαρακτηριστική για ένα χφ Ακολουθίας. Πρόκειται για μεταγενέστερη προσθήκη του 14ου με 15ου αιώνα σε διαφορετικό χέρι. Άλλες σύγχρονες προσθήκες περιλαμβάνουν τα Στιχηρά σε καλοφωνικό ύφος για τα Χριστούγεννα (φ. 391r-394r) και τα Στιχηρά για τον Άγιο Δημήτριο (φ. 395r-401v). Το χφ περιέχει επίσης ένα Τροπάριο (φ. 221r-v), ένα από τα δύο γνωστά Στιχηρά του Θεόληπτου, μητροπολίτη Φιλαδελφείας.
(Η περιγραφή προέρχεται από τον κατάλογο Touliatos-Miles, A Descriptive Catalogue of the Musical Manuscript Collection of the National Library of Greece, σ. 31-33).
Βιβλιογραφία:
• Raasted, ‘Koukouzeles’ Sticherarion’.
• Stathis, G., ‘An Analysis of the Sticheron Τὸν ἥλιον κρύψαντα’.
• Sticherarium Ambrosianum, ed. Perria and Raasted.
• Touliatos, ‘Byzantine Chant’, pp. 175, 178.
• Velimirović, ‘The Musical Works of Theoleptos’.
No comments:
Post a Comment